Jongeren willen waarschuwing voor schokkende beelden op TikTok en Instagram

Meer dan 80% van de jongeren tussen 10 en 16 jaar en hun ouders wil een waarschuwing voor schokkende beelden op sociale media, zoals TikTok en Instagram. Het gaat om beelden die geweld, seks, dierenleed of “enge” inhoud bevatten. Dat blijkt uit recent onderzoek* van het NICAM, de organisatie achter Kijkwijzer.

Jongeren vrezen dat het algoritme hen steeds meer video's zal tonen waar ze bang van worden, zich voor schamen of een gevoel van onveiligheid ervaren. Ze willen niet alleen een algemene waarschuwing, maar ook specifieke details, zodat ze zelf kunnen beslissen of ze verder willen kijken of niet.

Uit het onderzoek blijkt dat bijna één op de vijf tieners weleens nare of heftige filmpjes ziet. Meer dan tweederde van de ouders vreest dat hun kind gewelddadige beelden, gevaarlijke situaties of seksueel gedrag te zien krijgt. Jongeren vinden het bovendien onprettig als schokkende beelden onverwachts worden getoond. Waarschuwingen als ‘bevat gevoelige inhoud’ die ze soms tegenkomen vinden ze niet goed genoeg; ze zijn te vaag en het is onduidelijk wie de afzender is. Bovendien vallen deze meldingen niet voldoende op en ze kloppen niet altijd.

Jongeren bekijken vooral filmpjes op TikTok en Instagram

Het onderzoek laat ook zien dat 64% van de tieners tussen 10 en 16 jaar filmpjes bekijkt op TikTok (voor Instagram is dit 39%). Naarmate ze ouder worden, besteden ze meer tijd aan deze platforms. Meer dan tweederde van hen kijkt dagelijks meer dan een half uur naar TikTok, waarbij ze vooral vloggers, influencers, muziek- en gamevideo's bekijken. Jongeren ouder dan 12 jaar bepalen zelf wat ze kijken, terwijl ouders nauwelijks meekijken. Slechts een minderheid van de tieners heeft nog afspraken met hun ouders over de duur en het type content dat ze mogen bekijken.

Aanpak van schadelijke video’s is lastig

Het aanpakken van schadelijke video's blijkt lastig te zijn. Sinds 1 juli 2022 zijn uploaders van online video’s die in Nederland gevestigd tot een aantal zaken verplicht. Ze moeten een Kijkwijzer toepassen, waarschuwen voor potentieel schadelijke beelden voor kinderen en een KvK-inschrijving hebben. Dit geldt echter alleen voor uploaders met meer dan 500.000 volgers hebben en minstens 24 video's per jaar publiceren.

Uit het onderzoek blijkt dat schokkende video's vaak worden geüpload door uploaders die niet aan al deze randvoorvoorwaarden voldoen. Ze hebben minder volgers of zijn niet gevestigd in Nederland (of Europa). Daardoor hoeven ze niet aan de Nederlandse wetgeving te voldoen, en kunnen schokkende beelden in omloop blijven.

Wat het bovendien lastig maakt om aan beelden een pictogram en waarschuwing toe te voegen, is dat video’s op Instagram en TikTok vaak direct worden geplaatst. Dit zijn juist de platforms waar veel kinderen en jongeren filmpjes bekijken: 64% van de tieners tussen 10 en 16 jaar filmpjes bekijkt op TikTok, 39% doet dit op Instagram. Waar bij jonge kinderen (onder de 12) in de meeste gevallen wel afspraken gelden rondom hoe lang en wat er gekeken mag worden, is dat voor tieners nog maar bij een minderheid het geval.

Het NICAM kijkt nu samen met uploaders op welke manier het toevoegen van een waarschuwing of pictogram, á la Kijkwijzer, wel zou kunnen werken.

Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met GFK en YoungWorks en bestond uit interviews met kinderen, jongeren, uploaders en analyses van inhoud op sociale media. Lees hier het volledige onderzoeksverslag*

*Door op de link te klikken, word je naar de website in de link gestuurd. De link opent automatisch in een nieuw tabblad.